Agorafobia – czym jest i jak ją wyleczyć

Co mają wspólnego dobra zabawa na festiwalu pełnym ludzi, przedłużające się czekanie w gigantycznej kolejce, przejście na drugą stronę mostu, który sprawia wrażenie, że nie ma końca, jazda zatłoczonym autobusem, samotna podróż w nieznane czy seans w kinie wypełnionym po brzegi? Dla osób, dla których agorafobia to codzienność stanowią wyzwanie okupione ogromnym lękiem i szeregiem nieprzyjemnych doznań z ciała. Przeczytaj jak można sobie konstruktywnie radzić z tym zaburzeniem.

Agorafobia – czym jest

Według klasyfikacji DSM5 agorafobia to zaburzenie psychiczne należące do grupy zaburzeń lękowych, którego charakterystyczną cechą jest występowanie nadmiernego i irracjonalnego lęku oraz unikanie szeregu rozmaitych miejsc i sytuacji. Te miejsca i sytuacje mogą być bardzo różnorodne:

• transport publiczny (mogą to być samochody, autobusy czy samoloty)
• otwarte przestrzenie (parkingi, place handlowe, mosty ale też otwarte przestrzenie w naturze)
• zamknięte pomieszczenia (galerie handlowe, teatry, aule)
• długie kolejki lub konieczność przebywania w tłumie
• przebywanie poza domem bez towarzystwa zaufanej osoby

Wszystkie te sytuacje powodują u doświadczającej agorafobii osoby pojawienie się obezwładniającego lęku. Lęk ten powiązany jest z obawą o to, że z tego konkretnego miejsca ucieczka będzie utrudniona lub że uzyskanie pomocy nie będzie możliwe w przypadku nasilenia nieprzyjemnych doznań. Dodatkowym czynnikiem powodującym znaczny dyskomfort jest przekonanie o tym, że doświadczane objawy oraz stan w jakim znajduje się osoba zmagająca się z lękiem będzie kłopotliwy dla osób w pobliżu lub że stanie się powodem jej upokorzenia.

Agorafobia – objawy

W agorafobii objawy możemy podzielić na te z obszaru objawów poznawczych oraz somatycznych.

Objawy poznawcze w agorafobii

• nawracające myśli o tym, że ucieczka z danego miejsca nie jest możliwa oraz że pomoc nie nadejdzie w porę
• przekonanie, że stan w jakim dana osoba się znajduje jest kłopotliwy dla otoczenia
• poczucie odrealnienia (wrażenie, że odległość do pokonania stale się powiększa)

Charakterystyczne myśli w agorafobii:

“Obawiam się, że zacznę się źle czuć i będę chciał stamtąd pójść, ale…

… w trakcie nabożeństwa nie wypada wychodzić z kościoła.

… nie powinno się opuszczać sali egzaminacyjnej przed końcem czasu.

… w kolejce po napoje nie chcę przeciskać się pomiędzy ludźmi .

… nie mogę wyjść w środku przyjęcia, bo to byłoby niegrzeczne.

Dlatego zostanę w domu i nie będę ryzykować.

Objawy somatyczne

• wysokie ciśnienie krwi
• przyspieszona praca serca
• biegunka lub częstomocz
• wrażenie, że nogi się pod Tobą uginają
• przyspieszony oddech lub trudność w łapaniu oddechu

Zachowania zabezpieczające

Jeżeli chodzi o agorafobię, to doświadczająca jej osoba dosyć szybko uczy się, jaka sytuacja doprowadza ją do skrajnego lęku. Z tego powodu zaczyna podobnych wydarzeń bardzo rygorystycznie unikać. Gdy unikanie nie jest możliwe, to stosuje ona szereg zachowań zabezpieczających. Taką funkcję może pełnić obecność bliskiej osoby udzielającej wsparcia, podział potrzebnego do przebycia odcinka “na raty” czy odwracanie uwagi od aktualnej sytuacji. Jakkolwiek te strategie pomagają przetrwać nieprzyjemną sytuację, to w dłuższej perspektywie umacniają lęk.

View this post on Instagram

A post shared by Dominika Wrońska (@psychologwronska)

Agorafobia – przyczyny

Niestety przyczyna powstawania tego zaburzenia nie jest znana. Czasami łączy się jego początek z traumatycznym przeżyciem w życiu osoby, która się z nim zmaga, ale nie ma tutaj jednoznacznej zależności przyczynowo-skutkowej. Zdecydowanie częściej z agorafobią zmagają się kobiety niż mężczyźni. Jednak może to wynikać z tego, że panie częściej sięgają po pomoc psychologiczną, przez co się znacznie częściej diagnozowane. Natomiast panowie częściej sięgają po alkohol jako środek, który ma złagodzić odczuwany przez nich lęk.

Agorafobia leczenie

Ze względu na to, że długotrwałe zmaganie się z agorafobią zwiększa ryzyko zapadalności na depresję, warto sięgać po specjalistyczną pomoc. W przypadku agorafobii pomocna może okazać się wizyta u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Dobre wyniki osiąga się przy zastosowaniu farmakoterapii w połączeniu z psychoterapią poznawczo-behawioralną. Jeśli masz ochotę na darmową konsultację swojego przypadku ze mną, to zapraszam 🙂 Kliknij w poniższy link i zobacz dostępne terminy.

Agorafobia a fobia społeczna

Ze względu na to, że agorafobia bardzo często łączy się z występowaniem lęku przed publicznym upokorzeniem, nieleczona może prowadzić do pojawienia się fobii społecznej. Możliwość wystąpienia ataku paniki, który kojarzy się osobie go doświadczającej nie tylko z nieprzyjemnymi odczuciami ale również z niezależnymi od woli reakcjami, stanowi kolejny powód do tego, aby unikać zgromadzeń.

Agorafobia a ataki paniki

Jak już wcześniej wspomniałam, niektóre osoby zmagające się z agorafobią, doświadczają również ataków paniki. Nie jest to jednak regułą. Czasami zdarza się tak, że agorafobia rozwija się w odpowiedzi na doświadczane ataki paniki. Wówczas mamy mechanizm działający na zasadzie “lęku przed lękiem”. Osoba, która doświadczyła ataku paniki w określonym miejscu, zakłada, że może jej się to ponownie tam przydarzyć. Dodatkowo czuje, że taki atak mógłby być zawstydzający, a potrzebna wówczas pomoc z zewnątrz niedostępna. W efekcie rozwija się agorafobia.

Czy to agorafobia?

Nie każdy lęk jest fobią. Zgodnie z ICD-11, aby mówić o agorafobii, muszą być spełnione następujące warunki:

• występowanie nadmiernego strachu przed przykrymi konsekwencjami złego samopoczucia w określonych sytuacjach (co będzie jeśli źle poczuję się w trakcie mszy? Przecież nie mogę wyjść z kościoła w trakcie nabożeństwa)
• ewakuacja z kłopotliwej sytuacji jest znacznie utrudniona (jak w powyższym przykładzie z kościołem), a uzyskanie pomocy jest kłopotliwe
• unikanie określonych sytuacji staje się regułą organizującą życie

Pamiętaj proszę, że ten artykuł ma charakter psychoedukacyjny i nie zastąpi kontaktu ze specjalistą, który będzie w stanie postawić prawidłową diagnozę i zaplanować odpowiedni proces leczenia.